zondag 2 februari 2014

Leven zonder koelkast

Wij leven al zes jaar zonder koelkast. 
Het idee om zonder te leven begon te rijpen toen we een lange reis door India maakten.  Bijna nergens zagen we daar een koelkast, terwijl het klimaat ginds toch een stuk warmer is!  Indiërs kruiden hun eten met chilipeper tegen bederf.  Als we ginds al een koelkast zagen, dan was het er één gesponsord door coca cola - in rode kleuren - waarin enkel cocacola producten mochten tentoongesteld worden.
Toen we terug thuis kwamen was er in ons huurhuisje eigenlijk geen plaats voor de kleine koelkast die we bezaten.  Een nichtje vroeg of ze de kast mocht lenen tot we groter woonden.
Toen we ons uiteindelijke huis kochten, waren we het zo gewend om zonder koelkast te leven dat we haar gezegd hebben dat ze onze koelkast mocht houden!  Ondertussen zijn we helemaal overtuigd van de vele voordelen van het NIET hebben van een koelkast.  We missen die kast totaal niet.
Waarom?

1.Een koelkast maakt een vervelend zoemgeluid.  Zonder koelkast is er... stilte!

2.Een koelkast verbruikt een heleboel electriciteit.  Sinds we geen koelkast meer hebben is onze rekening fors gedaald.  Evenals onze ecologische voetafdruk!

3.Het besef dat mensen in armere landen, waar het warmer is, blijkbaar kunnen overleven zonder koelkast, doet ons beseffen dat die hele koelkasthetze iets is dat de kapitalistische consumptiemaatschappij ons heeft aangepraat.  Telkens als wij mensen vertellen dat we prima zonder kunnen, vallen hun ogen bijna uit hun kassen.  Zonder koelkast!  Hoe is het mogelijk!
In het westen zijn wij deze koelluxe zo gewoon dat we die nooit meer in vraag stellen.  Iedereen ziet een koelkast als iets dat je echt moet hebben.  Terwijl dat helemaal niet zo is, mits enkele aanpassinkjes.  Zonder koelkast zijn we weer een stukje onafhankelijker en zelfvoorzienender, en hoeven we iets minder te consumeren, zodat we minder vervuilen.

4.Misschien wel het grootste voordeel: sinds we geen koelkast meer hebben, gooien we nog amper voedsel weg.  Dat lijkt contradictorisch.  Maar hoeveel reeds lang vervallen voedingswaren staan er in jouw koelkast?  Het is zo gemakkelijk: je denkt, ik heb nu geen zin in dit restje, ik zet het even in de koelkast.  Vervolgens vergeet je het - omdat dat kan - om het drie maand later te moeten weggooien.  Werk je zonder koelkast, dan ben je verplicht om creatief met restjes om te gaan, opdat ze niet bederven.  Wij eten nu veel vaker onze restjes gewoon de volgende dag op.
Enkel in de zomer kan het gebeuren dat er eens wat sojamelk of een pot veganaise slecht wordt, hoewel dat echt niet vaak voorkomt.

5.Tot slot heeft onze maag er voordeel bij dat de drankjes die we drinken niet ijs en ijskoud zijn.  Van drankjes op restaurant, die recht uit de koelkast komen, krijg ik buikpijn.  Zo koud als die zijn hoeft het echt niet voor  mij - mijn dorst wordt beter gelest door een gewoon fris drankje dan door eentje op koelkasttemperatuur!

Hoe doen we dat nu in de praktijk?

1.We gaan creatief om met restjes.  We verwerken ze de volgende dag in gerechten (soep wordt saus of omgekeerd, avondmaal van gisteren wordt lunch van vandaag, ...).

2.We drinken meestal water uit de kraan, dat is voor ons koel genoeg.  Ook waterkefir, de gezonde en lekkere drank die je zelf kan maken, is het lekkerst op kamertemperatuur.  Hebben we gasten die bier lusten in de zomer, dan koelen we de flesjes op voorhand door ze in een emmer koud water te leggen, of ze kort in te vriezen.  Een (kleine) diepvriezer hebben we namelijk nog wel.   Om het probleem van vergeten restjes in de diepvriezer tegen te gaan, werken we met een blad papier dat met een magneet op de diepvries hangt.  We schrijven daar op wat er in welke schuif zit, en we strepen het door als we het eruit halen.

3.Zaken als veganaise (zelfgemaakt), mosterd, choco, plantaardige boter en confituur bewaren we gewoon in de voorraadkast.  We zorgen er wel voor dat als we aan zo'n pot beginnen, we hem ook leegmaken in de dagen die volgen.  We willen niet graag dat er iets eetbaars bederft.  Wat plantaardige boter betreft gebruik ik nu meestal kokosvet: dat schijnt gezonder te zijn en het smelt pas bij hoge temperaturen - het wordt ook niet snel slecht.   En het is superlekker!  In de zomer zetten we de sojamelk en de veganaise wel eens op een koelere plaats (bv de kelder).  Elk huis heeft toch zo'n plekje?
 
 4.Groenten en fruit bewaren we naargelang van de soort in rieten manden of in bakken met losse aarde.  Tomaten hebben bv echt geen baat bij koele bewaring: die liggen bij ons gewoon in een vergiet of een kartonnen doos.  De worteltjes, rode bieten en pastinaken hebben elk hun emmer met zand, waarin we ze rechtop bewaren.  Sla plukken we vers.

5.Omdat we geen koelkast hebben terwijl we toch een grote moestuin hebben, experimenteren we nu vaker met alternatieve manieren om oogsten te bewaren.  De makkelijkste maar meteen ook de meest onecologische manier om oogst te bewaren is invriezen.  Daarnaast experimenteren we met inmaken, drogen en fermenteren.  Voor voorbeeldjes daarvan: rabarberfruitleer makkelijk gedroogd, vliergelei met chaikruiden, rode bessen ketchup, zelf zuurkool maken

Heeft er nog iemand ideeën om koelkastloos door het leven te gaan?  Wat zijn jullie ervaringen?  

29 opmerkingen:

Anoniem zei

Vandaag een experiment op youtube gezien over leven zonder koelkast. Interessant! Verder zoekend op jullie blog gekomen, nog interessanter! Ik ga jullie volgen en je ander blogs lezen!

Krol zei

Fijn! Dankjewel en welkom!

Dorothy zei

Ook ik leef al 3 jaar zonder koelkast en wil zo'n energieverslinder nooit meer in huis.
Ik voel mij er prima bij want je wordt ook nog eens een stuk kritischer met eventuele aankopen.
Absoluut een aanrader.

Anoniem zei

De tekst: Bijna nergens zagen we daar een koelkast, terwijl het klimaat ginds toch een stuk warmer is! was toch echt wel een eye opener. Zo had ik het nog niet bekeken :). Leuk om het verhaal van jullie te lezen.

Afgelopen zaterdag heb ik mijn vriezer uitgezet. Nu even kijken hoelang mijn brood schimmelvrij en lekker blijft :).

De stap naar leven zonder koelkast vind ik toch wat lastiger. Hoelang blijft mijn geopende pak soyamelk goed, mijn geopende pot bio jam goed en waar bewaar ik mijn vegan 'vlees'. Misschien niet te moeilijk denken en gewoon doen. Zien waar het fout gaat en daarvan leren :).

Groet,
Leonie

Krol zei

Hey Leonie, bij ons is t net omgekeerd, wij hebben nog n kleine diepvries. Steekt momenteel ook even niet in... Broodrestjes laten wij gewoon uitdrogen. Nog nooit schimmel op gehad.... Eens ze heel droog zijn vermalen we de sneetjes tot broodkruim. Dat bewaren we in n glazen potje en gebruiken we als paneermeel. En soms maak ik broodpudding met restjes: gewoon oud brood een uur laten weken in sojamelk, iets zoets erbij, wat rozijntjes, de cakevorm in en bakken in de oven - lekker! Of je kan broodkorstjes met look bakken, voor in slaatjes of soep - mogeljjkheden zat.
Deze zomer is er 1 bus rijstmelk slecht geworden, na een onweer. Dan "keert" eten vaak, iets met de luchtdruk.
Jam en veganvlees bewaren wij gewoon in de provisiekast. Als er schimmel op de jam komt, gewoon er af scheppen - wat eronder zit is nog perfect eetbaar. Wel snel opeten - gebeurt dit bij mij dan heb ik het perfecte excuus om vegan frangipanicupcakes (met alle soorten jam!) te maken :)
Veel succes!

Anoniem zei

Leuk dat je zo snel op mijn tekst reageert! Met een moestuin lijkt het me ook wel lastiger om geen vriezer te hebben.

Zaterdag had ik een broccoli gekocht. Gisterenavond legde ik deze alvast buiten de koelkast. Vandaag na werk bleek de stronk al zacht geworden :(.
Morgen eet ik pas broccoli, maar heb hem vandaag maar alvast gekookt (en dat straks in de koelkast of andere mogelijkheden?).

Bedankt voor de tip m.b.t. het brood! Afgelopen zondag (vandaag ontvangen) ook een 'boterhammen' zakje en 'food wrap' van Keep Leaf ontvangen. Vanaf morgen vervoer ik mijn lunch (brood) niet meer in plastic :)

Ik moet echt nog even opzoek naar de koelere plekken in mijn huis. De geopende soya en jam kan ik daar dan zetten.
Hoe doe jij dat met tofu/tempeh? Ik koop ook weleens reepjes gemaakt op basis van groente (van de AH). Bewaar jij dat dan ook op een koelere plek of eet je die dingen alleen maar op de dag (en dag daarna) van boodschappen doen?

Ik voel me echt nog een groentje :0 dus nogmaals bedankt voor het dele van je ervaringen!

Leonie

Krol zei

Hallo, broccoli is nu net een groente die wat sneller slecht wordt! Vertrouw op je neus: als het echt muf ruikt, niet meer gebruiken. Ik snij verlepte stukken vaak weg - gebeurt echter niet vaak dat mn groenten verleppen, dan blijft er nog veel eetbaars over. Ook de broccoli steel is eetbaar en lekker, als je het harde wegschilt.
Je tekst doet mij bedenken dat ik met mijn tuin een grote luxe heb. Ik pluk of oogst vaak iets om dat dezelfde dag nog klaar te maken. Even denken: hoe doe ik dat als ik wel iets vers koop? Meestal binnen enkele dagen verbruiken...
Wortels die in plastic zak verpakt zijn: thuis onmiddellijk openmaken en los bewaren. Zoniet zorgt het vocht binnen het plastiek voor schimmel.
Met andere groenten en fruit hetzelfde.
Tofu koop ik nooit in grote hoeveelheden, en ik gebruik het binnen de week. Nog niet vaak meegemaakt dat het slecht werd. Als dat gebeurt kan je het trouwens aan het deksel merken, dat helemaal bol gaat staan.
Tempeh hetzelfde.
Misschien kan het je helpen om een weekmenu in te plannen zodat je niet zo vaak naar de winkel hoeft? Groenten 1 week buiten de koelkast bewaren zou echt geen problemen mogen opleveren...
Dingen als klaargemaakte groenteburgers probeer ik te mijden, ze zijn vaak veel te zout... Check mn receptje voor makkelijke vegan snack, dat bewaart 2 dagen ongekoeld en is veel gezonder en veel goedkoper ;)
Om aan je eiwitten te geraken kan je ook experimenteren met linzen en gedroogde bonen. Gedroogd blijven die eeuwig goed!

Anoniem zei

Bedankt voor je fijne en snelle reactie!
Met het brood gaat het goed. Geen last van schimmel of oud brood :).

Mijn tofu is soort van vacuum verpakt (met klein beetje vocht).
Misschien wat meer op mijn zintuigen gaan vertrouwen.
Alhoewel ik dat best eng vind. Ik was erg van de ten minste houdbaar tot data. Maar als ik dit zo weer type bedenk ik me: In India eten ze vast ook tofu en daar hebben ze geen THT data en koelkasten.

Ik wil zeker wat meer experimenteren met gedroogde bonen en linzen. Momenteel eet ik alleen nog de rode splitlinzen.
Vroeger kocht ik nog weleens van HAK de bruinen bonenschotel. Tegenwoordig niet meer, omdat er een hoop troep in zit. Sinds enkele maanden ben ik opzoek naar gewone gedroogde bruinen bonen maar ik kan ze niet vinden. Weet jij waar ik die kan vinden en hoe ze dan heten? Ik kom echt tal van voor mij onbekende bonen tegen, maar een 'ordinaire' bruin broon lijkt tot op heden onvindbaar :).

De stekker zit er nog in :(

Krol zei

Dat was ik nog vergeten: als je tofu openmaakt en niet helemaal opeet, kan je het restje in n kommetje met water bewaren. Zolang je het water elke dag ververst, kan je de tofu best lang goed bewaren.
Ik ben al lang niet meer van de tenminste houdbaar tot datum! Misschien heb je in India gemerkt dat ze ginds op hun producten een "geproduceerd op ..." datum zetten: dan kan je zelf een beetje uitrekenen of iets nog goed zal zijn.
En ik ben helemaal niet meer van de THT datum sinds ik gezien heb wat ze in warenhuizen allemaal weggooien, gewoon omwille van die datum, en wat nog perfect eetbaar is. Wil je hier meer over lezen check dan mn post "aren lezen" op deze blog...
Wat de bonen betreft, daarvoor zou ik gewoon naar je dichtstbijzijnde bio-winkel gaan. Ze zullen je zeker kunnen helpen!
Veel succes ermee!

Anoniem zei

Even een kleine update: Afgelopen zaterdag om 17.34 trok ik de stekker uit mijn koelkast!

De beren die ik op de weg zag (bedorven soyamelk, bedorven jam, bedorven vegan curry) bleken uiteraard niet realistisch. Tot op heden gaat alles prima! Het enige wat ik 'moet' doen is iets meer plannen. Best lastig af en toe, maar ik heb het er graag voorover.

De bruine boon is ook niet in de bio winkel verkrijgbaar (Marqt en Ekoplaza). Ook niet na wat navraag bij het personeel. Ik heb de berlotti boon gekocht. Deze leek er betreft kleur op :)

Krol zei

Leuk! Je hebt meteen het uitdagendste seizoen gekozen: als je de zomer overleeft zonder koelkast, dan kan je alles aan! Het plannen went heel snel, maak je geen zorgen.
Wat je bruine bonen betreft, als ze het bij de biowinkel niet weten, dan zou ik het ook niet weten... Er bestaan heel veel soorten bonen. Misschien verkoopt of ruilt er wel iemand op internet?
Alvast heel veel plezier en succes toegewenst met het koelkastloos leven! Stuur gerust nog n update binnenkort!

Anoniem zei

Ik heb laatst een enorm assortiment aan gedroogde bonen gezien bij een Turkse? supermarkt. Leuk om daar eens binnen te lopen, hebben er vaak dingen die in de gewone supermarkt niet te vinden zijn.

Unknown zei

Hoe doe je dat met yoghurt en melk buiten de koelkast?

Krol zei

Dag Eleonora! Wij eten hier nooit koemelk of koeienyoghurt, maar we gebruiken wel heel vaak sojamelk, en af en toe yofu. Met desojamelk maakt mijn vriend veganaise. Daarvoor heeft hij maar een 200 ml nodig, de rest zetten wij in onze koudste kast. Daar bewaart de melk, afhankelijk van hoe warm het is, ongeveer een week. Sojamelk is pas echt slecht als het naar vis begint te stinken. Ik heb het al vaak meegemaakt dat de sojamelk een yoghurtachtig geurtje begon te krijgen, en dat het er dikker uitzag. Dan gebruik ik die gefermenteerde melk gewoon als yoghurt of als room. Yoghurt kopen we niet zo vaak. Als we het zelf maken, of kopen, dan is het om in de drie daarop volgende dagen te gebruiken. Voor mensen die veel yoghurt eten, denk ik dat het een uitkomst kan zijn om die zelf te maken, bv met kefir (zoek op kefir in deze blog, of op yofu). Zo vernieuw je telkens de goede bacterieen. Overigens blijft onze veganaise (gemaakt met o.a. Sojamelk en azijn) minstens twee weken goed buiten de koelkast!

Krol zei

Ps, ik bedacht me nog: ik heb een tijdlang als ontbijt rijstmelk met haver gegeten (nu niet meer, ik vind het eigenlijk even lekker met water en zo heb ik minder afval), en de rijstmelk bleef een weeklang goed buiten de koelkast.

Anoniem zei

En wat te doen tegen muizen! De koelkast is eigenlijk de enige echt goed afsluitbare plek.
Als ik met emmers of rieten manden moet werken gaat het geheid mis en kom ik binnen de kortste keer om in de muizen... Ik heb al gedacht aan plastic of metalen dozen maar dan krijg je het effect van wortel in plastic zak: condens en bederf als gevolg..
Iemand tips?

Krol zei

Hoi, er bestaan handige metalen kasten die, eens afgesloten, muis"proof" zijn. Je kan ze tweedehands vinden of bv bij uitverkopen van kantoormeubelen. Hier gebruiken wij glazen en blikken potten voor onze voorraden. Helpt heel goed tegen muizen, het meeste is 2dehands, en het staat nog mooi ook :)
Wortels zou je in een bloempot met zand in kunnen bewaren, met een laagjje kippendraad onder of bovenin.
Veel succes!

Anoniem zei

Tjonge, dat lijkt me nou een uitdaging: stekker uit de koelkast. Kwam bij toeval op je blog; ik zocht geloof ik iets over tuinieren en permacultuur. Sinds een jaar wonen we met onze 6 kids in een jaren '60 woning, met een kleine keuken, waar geen koelkast staat. Die is er later in de bijkeuken bijgezet. Maar er is wel een enorme kelder. Het is al vaak door me heengeflitst dat de oorspronkelijke bewoners helemaal geen koelkast nodig hadden in 1960. Wij gebruiken geen melk en yoghurt, geen frisdrank. Alleen voor de kaas, vleeswaren en slagroom is de koelkast in gebruik. Ik heb het tot nu toe niet aangedurfd om de koelkast uit te bannen, maar wie weet, gaat het toch een keer gebeuren :)

Krol zei

Veel succes in ieder geval! :)

Anoniem zei

Gebruiken jullie "gewoon metsel zand" van de doe het zelf? Of speciaal gewassen zand tegen schimmels?? Voor het inkuilen.
Zonder frigo of diepvriezer de oogst bewaren is voor mij nog een onbekende...
Mvg, BR

Krol zei

Hoi BR,
Eigenlijk hebben we nog niet zoveel ervaring met inkuilen, we hebben ons voornamelijk beziggehouden met inmaken en nu met drogen. Maar als jij los zand of rulle compost hebt in je tuin is dat volgens mij geschikt om mee in te kuilen. Ik bespreek op deze blog ooke rgens het boek van Alys Fowler over je oogst bewaren, en zij geeft als tip om in te kuilen in zaagsel! Ik denk niet dat je schrik moet hebben voor schimmels zolang de inkuilplek niet vochtig is...
Veel succes!

Angelika zei

Wat een inspirerende blog!
Groet,
Angelika

Krol zei

Wat lief dat je dat zegt! Dankjewel!

Arno zei

broccoli en paksoy even een paar milimeter afsnijden en dan in water zetten! : blijft lekker knapperig! wel regelmatig water verversen.

Krol zei

Fantastisch! Bedankt voor de tip!

Anoniem zei

Wat een geweldig goed plan!
Volgens mij bewaarden mensen voor het koelkast tijdperk groentes ook wel ingekuild.
Op de tuin of in een emmer, zoals je ook al met je wortels doet.
Ik hoop dat je hier wat mee kan, ik kwam op je site terecht omdat ik info over combucha maken zocht.. is gevonden hoor!

Krol zei

Leuk! Dankjewel!!!

Anoniem zei

Wij hebben al een paar jaar een grote kunststof opbergbak waar kussens e.d voor buiten in bewaard worden, bekleed met isolatie materiaal. Daar bewaar ik zomer en winter de aardappelen, moestuingroenten en frisdrank in. Hij staat op de plek in de tuin waar de meeste schaduw is en is in de zomer koel en in de winter houdt hij de spullen vorst vrij. We hebben geen koele kelder maar dit is een leuk alternatief.

Krol zei

Dat klinkt idd heel goed! Mijn excuses voor mn late reactie, er was iets mis met de verwittigen voor reacties...